ثبت اختراع و قوانین آن در ایران بخش اول

قوانین ثبت اختراع در ایران

شماره 4116

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

بدینوسیله در اجراء ثبت اختراع و مفاد تبصره ذیل ماده ( 1) قانون مدنی، یک نسخه تصویر قانون ثبت اختراع طرحهای صنعتی و علائم تجاری برای درج در روزنامه رسمی ارسال میگردد .

رئیس مجلس شورای اسلامی  غلامعلی حدادعادل

1386/11/29 18/ شماره 187961

جناب آقای دکتر محمود احمدی نژاد

ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

در اجراء اصل یکصد و بیست و سوم ( 123 ) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون ثبت اختراع، طرحهای صنعتی1386  کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی مطابق اصل هشتاد و پنجم /8/ و علائم تجاری مصوب جلسه مورخ 7/85   قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که با عنوان طرح ثبت اختراع طرحهای صنعتی، علائم و نامهای تجاری به مجلس شورای اسلامی تقدیم گردیده بود، پس از موافقت مجلس با اجراء آزمایشی آن به مدت پنج سال در جلسه علنی روز1386  و تأیید شورای محترم نگهبان، به پیوست ابلاغ می گردد.

فصل اول : ثبت اختراع

ماده ١ ثبت اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای ثبت اختراع اولین بار فرآیند یا فرآورد های خاص را ارائه می کند و با ثبت اختراع مشکلی را دریک حرفه ، فن ، فناوری ، صنعت و مانند آنها حل مینماید .

ماده ٢ ثبت اختراع قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ثبت اختراع ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی ثبت اختراع در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی ، ثبت اختراع کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد ثبت اختراع از صنعت ، معنای گسترده آن ثبت اختراع است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی ، کشاورزی ، ماهیگیری و خدمات نیز می شود .

ماده ٣ گواهینامه ثبت اختراع سندی است که اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی ثبت اختراع برای حمایت از ثبت اختراع صادر می کند و دارنده آن

می تواند از حقوق ثبت اختراع انحصاری بهره مند شود .

ماده ٤ موارد زیر از حیطه حمایت از ثبت اختراع خارج است :

الف  کشفیات ، نظریه های علمی ، روشهای ریاضی و آثار هنری .

ب  طرحها و قواعد یا روشهای ثبت اختراع انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی .

ج  روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان .

این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف ثبت اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی شود .

د  منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها .

ه  آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد .

فن یا صنعت قبلی ثبت اختراع عبارت است از هر چیزی که در نقطه ای از جهان ازطریق انتشار کتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع ، افشاء شده باشد .

درصورتی که افشاء ثبت اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم ثبت اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت اختراع نخواهد بود و  ثبت اختراع که بهره برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد .

ماده ٥  چگونگی ذکر نام مخترع در گواهینامه ثبت اختراع و نحوه تعلق حق ثبت اختراع ثبت شده به شرح زیر است :

الف  حقوق ثبت اختراع ثبت شده منحصراً به مخترع تعلق دارد .

ب  اگر افرادی به صورت مشترک ثبت اختراع کرده باشند، حقوق ناشی از ثبت اختراع مشترکاً به آنان تعلق می گیرد .

ج  هرگاه دو یا چند نفر، مستقل از دیگری ثبت اختراع واحدی کرده باشند شخصی که اظهارنامه ثبت اختراع خود را زودتر تسلیم کرده و یا درصورت ادعای حق تقدم هرکدام بتوانند اثبات کنند که در تاریخ مقدم اظهارنامه ثبت اختراع خود را به صورت معتبر تسلیم کرده اند، مشروط بر ای نکه اظهارنامه ثبت اختراع مذکور مسترد یا رد نگردیده یا مسکوت گذاشته نشده باشد، حق ثبت اختراع را خواهند داشت .

د  حقوق ناشی از ثبت اختراع ثبت شده قابل انتقال است و درصورت فوت صاحب ثبت اختراع حق به ورثه او منتقل می شود .

ه  درصورتی که ثبت اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد، حقوق مادی آن متعلق به کارفرما خواهد بود، مگر آن که خلاف آن درقرارداد شرط شده باشد و  نام مخترع در گواهینامه ثبت اختراع قید میشود مگر این که کتباً از اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی درخواست کند که نامش ذکر نشود. هرگونه اظهار ثبت اختراع یا تعهد مخترع مبنی بر این که نام شخص دیگری به عنوان مخترع قید گردد، فاقد اثر قانونی است .

ماده ٦  اظهارنامه ثبت اختراع که به اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی داده میشود، باید موضوعی را که حمایت از آن درخواست میشود، تعیین کرده و به فارسی تنظیم شود، ثبت اختراع دارای تاریخ و امضاء بوده و خواسته ، توصیف ادعا، خلاصه ای از توصیف ثبت اختراع و درصورت لزوم نقشه های ثبت اختراع مربوطه را دربرداشته باشد. هزینه های ثبت اظهارنامه ثبت اختراع از درخواست کننده ثبت دریافت میشود .

در تنظیم و تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع باید موارد زیر رعایت شود :

الف : نام و سایر اطلاعات لازم درخصوص متقاضی ثبت اختراع ، مخترع و نماینده قانونی او، درصورت وجود و عنوان ثبت اختراع در اظهارنامه ثبت اختراع درج شود .

ب  درمواقعی که متقاضی ثبت اختراع شخص مخترع نیست، مدارک دال بر سمت قانونی وی همراه اظهارنامه ثبت اختراع تحویل گردد .

ج  ادعای مذکور در اظهارنامه ثبت اختراع ، گویا و مختصر بوده و با توصیف همراه باشد، به نحوی که برای شخص دارای مهارت عادی در فن مربوط واضح و کامل بوده و حداقل یک روش اجرائی برای ثبت اختراع ارائه کند. خلاصه توصیف فقط به منظور ارائه اطلاعات فنی است و نمی توان برای تفسیر محدوده حمایت به آن استناد کرد .

ماده ٧  متقاضی ثبت اختراع تا زمانی که اظهارنامه ثبت اختراع او برای ثبت اختراع قبول نشده است می تواند آن را مسترد کند .

ماده ٨  اظهارنامه ثبت اختراع باید فقط به یک ثبت اختراع یا به دست های از ثبت اختراعات مرتبط که یک ثبت اختراع کلی را تشکیل میدهند مربوط باشد. درثبت اختراع کلی ذکر نکردن ارتباط اجزاء آن موجب بی اعتباری گواهینامه ثبت اختراع مربوط نمی شود. متقاضی ثبت اختراع می تواند تا زمانی که اظهارنامه ثبت اختراع وی مورد موافقت قرار نگرفته است :

الف  اظهارنامه ثبت اختراع خود را اصلاح کند، مشروط بر آن که از حدود اظهارنامه ثبت اختراع نخست تجاوز نکند .

ب  آن را به دو یا چند اظهارنامه ثبت اختراع تقسیم کند. اظهارنامه ثبت اختراع تقسیمی باید دارای تاریخ تقاضای اولیه بوده و درصورت اقتضاء، مشمول حق تقدم اظهارنامه ثبت اختراع نخستین است .

ماده ٩ متقاضی ثبت اختراع می تواند همراه با اظهارنامه ثبت اختراع خود، طی اعلامیه ای حق تقدم مقرر در کنوانسیون پاریس برای حمایت ازمالک  ثبت اختراع صنعتی مورخ 1261 هجری شمسی ( 20 مارس 1883 میلادی ) و اصلاحات بعدی آن را درخواست نماید. حق تقدم می تواند براساس یک یا چند اظهارنامه ثبت اختراع ملی یا منطقه ای یا بین المللی باشد که در هر کشور یا برای هر کشور عضو کنوانسیون مذکور تسلیم شده است . درصورت درخواست حق تقدم :

الف  اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی از متقاضی ثبت اختراع میخواهد ظرف مدت معین ، رونوشت اظهارنامه ثبت اختراع ای ثبت اختراع را ارائه دهد که توسط مرجع ثبت اظهارنامه ثبت اختراع ای که مبنای حق تقدم است ، گواهی شده باشد .

ب  با پذیرش درخواست حق تقدم حمایتهای مذکور در کنوانسیون پاریس شامل آن خواهد بود .

درصورت عدم مراعات شرایط ثبت اختراع مندرج در این ماده و مقررات مربوط به آن ، اعلامیه مذکور کان لم یکن تلقی میشود .

ماده ١٠  بنا به درخواست اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی، متقاضی ثبت اختراع باید شماره و تاریخ اظهارنامه ثبت اختراع را که در خارج تسلیم کرده و عیناً و ماهیتاً مربوط به ثبت اختراع مذکور در اظهارنامه ثبت اختراع تسلیم شده به اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی است ، ارائه دهد. همچنین با درخواست اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی متقاضی ثبت اختراع باید مدارک زیر را به اداره مذکور تسلیم کند :

الف  تصویر هرگونه نامه و اخطاریه ای که متقاضی ثبت اختراع درمورد نتایج بررس یهای انجام شده درخصوص اظهارنامه ثبت اختراع های خارج دریافت کرده است .

ب  تصویر گواهینامه ثبت اختراع که براساس اظهارنامه ثبت اختراع های خارجی ثبت شده است .

ج  تصویر هرگونه تصمیم نهایی مبنی بر رد اظهارنامه ثبت اختراع خارجی یا رد ثبت اختراع ادعا شده در اظهارنامه ثبت اختراع خارجی .

د  تصویر هر تصمیم نهایی مبنی بر بی اعتباری گواهینامه ثبت اختراع صادرشده براساس اظهارنامه ثبت اختراع خارجی .

ماده ١١  اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه ثبت اختراع تلقی خواهد کرد مشروط بر این که اظهارنامه ثبت اختراع در زمان دریافت ، حاوی نکات زیر باشد :

الف  ذکر صریح یا ضمنی این نکته که ثبت اختراع تقاضا می شود .

ب  ذکر نکاتی که شناخت هویت متقاضی ثبت اختراع را میسر میکند .

ج  توصیف اجمالی ثبت اختراع .

اگر اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی تشخیص دهد که اظهارنامه ثبت اختراع در زمان تقاضا فاقد شرایط فوق بوده است ، از متقاضی ثبت اختراع دعوت خواهد کرد تا از تاریخ ابلاغ ظرف سی روز اصلاحات لازم را انجام دهد و تاریخ تقاضا همان تاریخ دریافت اصلاحات مذکور خواهد بود ولی اگر در مهلت تعیین شده اصلاح صورت نگیرد، اظهارنامه ثبت اختراع کان لم یکن تلقی خواهد شد .

ماده ١٢  چنانچه در اظهارنامه ثبت اختراع به نقشه هایی اشاره شود که در آن درج یا ضمیمه نشده است ، اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی از متقاضی ثبت اختراع دعوت میکند تا نقشه ها را ارائه دهد. اگر متقاضی ثبت اختراع دعوت را اجابت کرده و نقشه های مورد اشاره را ارائه نماید، اداره ثبت اختراع تاریخ دریافت نقشه را تاریخ تقاضا تلقی خواهد نمود. درغیر این صورت، تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه ثبت اختراع قید نموده و اشاره به نقشه ها را کأن لم یکن تلقی خواهد کرد .

ماده ١٣  پس از قید تاریخ تقاضا، اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی اظهارنامه ثبت اختراع را از نظر انطباق با شرایط مندرج در این قانون و آئین نامه آن ، بررسی خواهد کرد و درصورت تشخیص انطباق، اقدام لازم را برای ثبت اختراع انجام میدهد. درغیر این صورت اظهارنامه ثبت اختراع را رد و مراتب را به متقاضی ثبت اختراع ابلاغ می کند .

ماده ١٤  اداره مالک  ثبت اختراع صنعتی پس از ثبت اختراع باید :

الف  درخصوص ثبت اختراع یک نوبت آگهی منتشر کند .

ب  گواهینامه ثبت اختراع را صادر کند .

ج  رونوشت گواهینامه ثبت اختراع را بایگانی و پس از دریافت هزینه مقرر، اصل آن را به متقاضی ثبت اختراع تسلیم کند .

د  به درخواست دارنده گواهینامه ثبت اختراع ، تغییراتی را در مضمون و نقشه های ثبت اختراع ، به منظور تعیین حدود حمایت اعطاء شده انجام دهد، مشروط بر این که در نتیجه این تغییرات ، اطلاعات مندرج در گواهینامه ثبت اختراع ازحدود اطلاعات مذکور در اظهارنامه ثبت اختراع اولی های که ثبت اختراع براساس آن انجام شده است ، تجاوز نکند .

ماده ١٥  حقوق ناشی از گواهینامه ثبت اختراع به ترتیب زیر است :

الف  بهره برداری از ثبت اختراع ثبت شده در ایران توسط اشخاصی غیر از مالک  ثبت اختراع ، مشروط به موافقت مالک  ثبت اختراع آن است .

بهره برداری از ثبت اختراع ثبت شده به شرح آتی خواهد بود :

درصورتی که ثبت اختراع درخصوص فرآورده باشد :

اول  ساخت ، صادرات و واردات ، عرضه برای فرو ش، فروش و استفاده از فرآورده .

دوم  ذخیره به قصد عرضه برای فروش ، فروش یا استفاده از فرآورده .

درصورتی که موضوع ثبت اختراع فرآیند باشد :

اول  استفاده از فرآیند .

دوم  انجام هر یک از موارد مندرج در جزء ( 1) بند (الف ) این ماده درخصوص کالاهایی که مستقیماً از طریق این فرآیند به دست می آید .

ب  مالک  ثبت اختراع می تواند با رعایت بند (ج ) این ماده و ماده ( 17 ) علیه هر شخص که بدون اجازه او بهره برداریهای مندرج در بند الف را انجام دهد و به حق مخترع تعدی کند و یا عملی انجام دهد که ممکن است منجر به تعدی به حق مخترع شود، به دادگاه شکایت کند .

ج  حقوق ناشی از گواهینامه ثبت اختراع شامل موارد زیر نمی شود :

1  بهره برداری از کالاهایی که توسط مالک  ثبت اختراع یا با توافق او در بازار ایران عرضه می شود .

2  استفاده از وسایل موضوع ثبت اختراع در هواپیماها، وسائط نقلیه زمینی یا کشتی های سایر کشورها که به طور موقت یا تصادفاً وارد حریم هوایی، مرزهای زمینی یا آبهای کشور میشود .

3 بهره برداری هایی که فقط با اهداف آزمایشی درباره ثبت اختراع ثبت شده انجام می شود .

4 بهره برداری توسط هر شخصی که با حُسن نیت قبل از تقاضای ثبت اختراع یا درمواقعی که حق تقدم تقاضا شده است ، قبل از تاریخ تقاضای حق تقدم همان اخترا ع، از ثبت اختراع استفاده می کرده یا اقدامات جدی و مؤثری جهت آماده شدن برای استفاده از آن در ایران به عمل می آورده است .

د  حقوق استفاده کننده قبلی که در جزء( 4) بند (ج ) این ماده قید شده است ، تنها به همراه شرکت یا کسب و کار یا به همراه بخشی که در آن از ثبت اختراع استفاده می شده یا مقدمات استفاده از آن فراهم گردیده ، قابل انتقال یا واگذاری است .

ماده ١٦  اعتبار گواهینامه ثبت اختراع با رعایت این ماده ، پس از بیس تسال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع منقضی می شود .